M.M.E :Ανάμεσα στο μύθο και στην πραγματικότητα

M.M.E :Ανάμεσα στο μύθο και στην πραγματικότητα

Δικαίως τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης έχουν χαρακτηριστεί ως κοινωνική μάστιγα, ως ‘’κοινωνικό ναρκωτικό’’, διότι έχουν τη δυνατότητα κατασκευής της πλαστής πραγματικότητας ή συγκάλυψής της και διαμορφώνουν ένα μονομερή και μεροληπτικό τρόπο σκέψης που δεν εξυπηρετεί τις σύγχρονες ανάγκες του ανθρώπου. Ενώ κυριαρχεί πληθώρα πληροφοριών, στην πραγματικότητα, ο κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται λιγότερα, με αποτέλεσμα να μη διαμορφώνει μια ολοκληρωμένη εικόνα της ενημέρωσης, που του παρέχεται
Αρκετές φορές η τηλεόραση προκαλεί στους μικρούς, αλλά και στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, συναισθηματικές και γνωστικές επιδράσεις, χωρίς να δίνει την πραγματική εικόνα της ζωής. Δημιουργεί στους ανθρώπους, μέσα από τα διαφημιστικά κυρίως προγράμματα, ψεύτικες ανάγκες, μια εξωπραγματική πραγματικότητα που τους καθιστούν καταναλωτές αχρείαστων αγαθών και κίβδηλων ιδεών και αξιών
Μέσα από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης κατασκευάζεται ένα ψεύτικο μοντέλο της πραγματικότητας που δεν έχει καμιά επαφή, καμιά σχέση με την αληθινή όψη της ζωής. Αυτό το μοντέλο της ψευδαίσθησης προσφέρει στον άνθρωπο μια αυταπάτη, με το πρόσχημα πως θα ‘’βιώσει’’ πρωτόγνωρες εμπειρίες. Ο άνθρωπος καταναλώνει τα προϊόντα που προσφέρονται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και έχει την αίσθηση πως κινείται σε χώρους διαφορετικούς από τους δικούς του, αποκτά μια κοινωνική ταυτότητα και θεωρεί πως παίζει κοινωνικούς ρόλους που στην αληθινή, στην καθημερινή του ζωή είναι ξένοι, άγνωστοι.
Η πραγματικότητα αυτή έχει βέβαια παγκόσμια διάσταση. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Πάουντερμεϊκερ, το Χόλυγουντ κατασκευάζει όνειρα προσαρμοσμένα στην αμερικάνικη επιθυμία με την προσδοκία ότι κάποτε θα πραγματοποιηθούν. Με ηχητικά εφέ, με τη μουσική επένδυση, με τα πλούσια χρώματα, στην τηλεόραση ή στον κινηματογράφο, προβάλλει μια ψεύτικη απεικόνιση της πραγματικότητας, ο μεταμφιεσμένος ρεαλισμός, με αποτέλεσμα τα πρόσωπα και τα δρώμενα να μοιάζουν αληθινά. Ο θεατής που παρακολουθεί τα προγράμματα αισθάνεται πως οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων είναι ακριβώς όπως απεικονίζονται στην οθόνη, και είναι πραγματικές. Όπως σχολιάζουν και οι κυριότεροι εκπρόσωποι της Σχολής της Φρανκφούρτης, οι Αντόρνο και Χορκχάϊμερ, όσο πιο πιστά γίνεται η αντιγραφή της πραγματικότητας μέσω της οθόνης, τόσο πιο εύκολα εξαπατώνται οι άνθρωποι και δε διακρίνουν την πραγματικότητα από την ψευδαίσθηση
Συνεπώς, τα Μ.Μ.Ε κατασκευάζουν μια εξωπραγματική πραγματικότητα που οι ήρωες αυτών γεννιούνται υπεράνθρωποι, με υπερφυσικές δυνατότητες που ξεπερνούν το κάθε εμπόδιο με εξαιρετική ευκολία. Η τοποθέτηση αυτή σημαίνει πως τα κοινωνικά γεγονότα διαμορφώνονται και καθορίζονται από δυνάμεις που είναι έξω από τον άνθρωπο και πως η ανθρώπινη πράξη, η δράση του υποκειμένου δεν αποτελεί το κυρίαρχο στοιχείο της εξέλιξης του.
Αντίθετα, η τύχη, το φύλο, η ταξική καταγωγή είναι τα στοιχεία που καθορίζουν την πρόοδο της ανθρωπότητας, με αποτέλεσμα η ανθρώπινη ύπαρξη είτε να περιορίζεται είτε να μηδενίζεται και να εξαρτάται το μέλλον της από μεταφυσικές δυνάμεις
Και ενώ τα ΜΜΕ μπορούν και πρέπει να διαμορφώνουν προϋποθέσεις ενίσχυσης του δημοκρατικού ελέγχου της κοινωνίας πάνω στην εξουσία, εντούτοις στην πλειοψηφία τους υπηρετούν και αναπαράγουν μια φιλοσοφία που καλλιεργεί την αποστασιοποίηση του ανθρώπου από την ίδια τη ζωή και οδηγεί στην παραίτηση του από τη δυνατότητα να διαμορφώνει τη ζωή του, να έχει λόγο στα κοινωνικά, πολιτιστικά και πολιτικά δρώμενα να διεκδικεί και επιδιώκει τη συμμετοχή του στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Τα παραδείγματα χειραγώγησης της κοινής γνώμης και της παρουσίασης μιας πλασματικής πραγματικότητας από τα ΜΜΕ είναι πάμπολλα. Το 1982 μια δημοσιογράφος της «Washington Ρost» βραβεύτηκε για το εξαιρετικό ρεπορτάζ της για το μικρό Τζίμι, ένα οκτάχρονο ηρωινομανή... που δεν υπήρξε ποτέ. Στον πόλεμο του Περσικού ο Μike Deaver πρώην σύμβουλος επικοινωνίας του προέδρου Ρήγκαν επιστράτευσε την κόρη του Πρέσβη του Κουβέιτ στην Ουάσιγκτον για να υποδυθεί μια δήθεν Κουβετιανή νοσοκόμα που διηγόταν με λυγμούς και εξαντλητικές λεπτομέρειες τη βάρβαρη εισβολή Ιρακινών στρατιωτών στο μαιευτήριο της πόλης του Κουβέιτ και την αρπαγή των λεχώνων, αφού πρώτα τους απέσπασαν τα νεογέννητα που κείτονταν νεκρά στο πάτωμα. Όπως χαρακτηριστικά συνήθιζε να λέγει στους δημοσιογράφους του ο μεγιστάνας του αμερικανικού τύπου William Randolph Ηearst: «Μην αφήσετε ποτέ την αλήθεια να σας στερήσει μια ωραία ιστορία».
Χρήστος Σοροβέλης
Φιλόλογος