Πώς αλλάζει ο κόσμος γύρω μας;

Πώς αλλάζει ο κόσμος γύρω μας;
Τη δεκαετία του 1980 παρακολουθούσα με τον πατέρα μου ένα εβδομαδιαίο σήριαλ. Η αγωνία τεράστια, τα μάτια μας κολλημένα στις σκηνές, στους διαλόγους. Πάνω στην ύστατη στιγμή της αγωνίας , τελειώνει , δίνοντας ραντεβού την επόμενη εβδομάδα. Ο πατέρας , αν και ήρεμη προσωπικότητα, ξεσπά για την απαράδεκτη διακοπή της εκπομπής. Πάνω στην κορύφωση. Είναι δυνατόν; μονολογούσε.
Κύριο χαρακτηριστικό μιας ποδοσφαιρικής τηλεοπτικής μετάδοσης είναι ότι μοιάζει με τα ναρκωτικά. Όπως ο εθισμένος στις φαρμακευτικές ουσίες αδυνατεί να αποξενωθεί, ακριβώς το ίδιο ισχύει με εκείνον που έχει πια εθιστεί να παρακολουθεί μέσω τηλεόρασης αθλητικές δραστηριότητες.
Η τεχνολογική εξέλιξη επέτρεψε να παρακολουθούμε τις φάσεις του αγώνα σε αργή και σε κοντινή κίνηση. Η κάμερα κατευθύνεται στον ακριβοπληρωμένο αθλητή, προσδοκώντας να προβεί σε μια ζογλερική κίνηση. Ένα κατ’ εξοχήν ομαδικό άθλημα – όπως το ποδόσφαιρο - μετατρέπεται σε εγωιστικό- ατομικό σπορ. Το περίεργο είναι ότι ο τηλεθεατής δεν διαμαρτύρεται. Υπάρχει λόγος ; Μόνος παρακολουθεί τον αγώνα, μοναχικές κινήσεις επιθυμεί για να γοητευθεί. Δεν είναι δίπλα από τον αγωνιστικό χώρο, να οσμίσει την ατμόσφαιρα, το πάθος για τη νίκη, τις εκφράσεις των ‘’αντιπάλων’’ ή των ομοϊδεατών του.
Παρακολουθεί τον αγώνα – τηλεοπτικό προϊόν μέσα από τις σκηνοθετικές επιλογές του σκηνοθέτη. Ο σκηνοθέτης καθοδηγεί τα μάτια του τηλεθεατή. O τηλεθεατής είναι άβουλος και ανίκανος να εκφέρει άποψη. Γιατί άλλωστε ; Ο τηλεθεατής εκ των προτέρων γνώριζε τι θα δει μέσα από τα μάτια άλλων.
Η τηλεόραση είναι ο μεγάλος μάγος της εποχής. Συμπεριφέρεται ως ο μοναδικός αληθινός αντικειμενικός κριτής. Υποκαθιστά , μάταια, τους διαιτητές. Με την ευκολία του playback τονίζει με επιδεξιότητα και αλαζονεία τα λάθη που δεν είδε το γυμνό μάτι. Ακόμη και ο θεατής που παρακολουθεί ζωντανά, μέσα στο στάδιο την αθλητική εκδήλωση δεν εμπιστεύεται τα μάτια , το ένστικτο, όχι μόνο του εαυτού του αλλά και του διπλανού του. Η αλήθεια είναι πλασματική με τις αισθήσεις. Αλήθεια θεωρείται ό,τι απεικονίζεται από τις τηλεοπτικές κάμερες. Η ανθρώπινη κρίση δεν εγγυάται, ούτε καν πλησιάζει την αλήθεια.
Στο τηλεοπτικό λεξιλόγιο κυριαρχεί η τηλεθέαση, διαφήμιση, προβολή. Ξεχάστηκε η κριτική κατά ή μετά τη διάρκεια του αγώνα από τους ερωτευμένους θεατές. Τα στέκια συγκέντρωσης σιγά-σιγά παρακμάζουν. Δεν μαζεύονται στην ‘’εκκλησία’’ για να ανταλλάξουν απόψεις. Επικρατεί μόνο μία άποψη : της τηλεόρασης. Δεν αποδέχεται αμφισβήτηση. Πως είναι δυνατόν να αμφισβητήσεις το μεγάλο μάγο ; Αυτός που τυφλώνει το κοινό και δεσμεύει τη σκέψη, ακόμη και αν αυτή είναι λανθασμένη. Τουλάχιστον θα την εξέφραζε.
Βιομηχανία και τηλεόραση τείνουν να γίνουν λέξεις συνώνυμες. Ο αθλητισμός δεν αποτελεί πια κοινωνικό αγαθό αλλά μηχανή κέρδους. Κυριαρχεί η σκοπιμότητα, το αποτέλεσμα, η νίκη , παρά η χαρά της συμμετοχής, της απόλαυσης.
Οι αθλητικές δραστηριότητες δεν έχουν καμία ιδεολογική σχέση με την τηλεόραση. Όπως ο έρωτας δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τις ερωτικές ταινίες. Όταν βρίσκεσαι σε αθλητικό στάδιο αισθάνεσαι διαφορετικά. Συμμετέχεις και εσύ , το πιστεύεις, το ζεις. Δεν το φαντάζεσαι. Είσαι παρών μέσα στη ζωή, μέσα στα γεγονότα, ενώνεις τη φωνή σου με τις φωνές άλλων που δεν γνωρίζεις αλλά σας ενώνει η ίδια η ανάγκη για επικοινωνία. Να ακουστείς επιτέλους.
Η τηλεόραση κατασκευάζει μια εξωπραγματική πραγματικότητα που οι ήρωες αυτών γεννιούνται υπεράνθρωποι, με υπερφυσικές δυνατότητες που ξεπερνούν το κάθε εμπόδιο με εξαιρετική ευκολία. Η τοποθέτηση αυτή σημαίνει πως τα κοινωνικά γεγονότα διαμορφώνονται και καθορίζονται από δυνάμεις που είναι έξω από τον άνθρωπο και πως η ανθρώπινη πράξη, η δράση του υποκειμένου δεν αποτελεί το κυρίαρχο στοιχείο της εξέλιξης του.
Ο αθλητισμός δεν έχει σχέση με την τηλεόραση διότι δεν της ανήκει. Δεν είναι ο φυσικός του κόσμος. Φυσικός κόσμος του είναι η αγωνιστική διάθεση, ο ιδρώτας μέσα από την άσκηση.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΟΡΟΒΕΛΗΣ

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΙΓΑΛΕΩ (Νοέμβριος 2009)